Ilse Langner

| dateformat = dmy}}

Awdur o Wlad Pwyl a sefydlodd yn yr Almaen oedd Ilse Langner (21 Mai 1899 - 16 Ionawr 1987) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel sgriptiwr a newyddiadurwr.

Ganed Ilse Edith Helene Langner yn Wrocław, dinas yng ngorllewin Gwlad Pwyl heddiw (''Vratislavia'' yw'r ffurf Ladin), a bu farw yn Darmstadt, yn nhalaith Hessen yng nghanolbarth yr Almaen.

Roedd Ilse Langner yn ferch i Erdmann Langner, addysgwr, a'i wraig Helene. Yn 14 oed, ymddangosodd ei chyfrol gyntaf o farddoniaeth ''Tautropfen'' (diferion gwlith). Yn Berlin, cyhoeddodd ei gwaith newyddiadurol cyntaf, gan gynnwys taith ym 1928 yn yr Undeb Sofietaidd ar ran y Scherl-Verlag. Yn yr un flwyddyn daeth yn aelod o Ganolfan P.E.N. yr Almaen. Priododd yn ianc ond ni pharodd y briodas yn hir. Yn ei hail briodas ym 1929 priododd Werner Siebert († 1954).

Yn 1929, rhyddhaodd ei drama gyntaf, ''Frau Emma kämpft im Hinterland'' ("Brwydr Emmayn yr Hinterlands") darn gwrth-ryfel a'i gwnaeth yn adnabyddus. Fe'i perfformiwyd am y tro cyntaf yn y Berliner Theatre. Daeth ei llwyddiant mwyaf gyda'r ddrama ''Die Heilige aus USA'' ("Y Sant o'r Unol Daleithiau") sy'n delio â bywgraffiad sylfaenydd y mudiad Seientiaeth Gristnogol, Mary Baker-Eddy. Daeth y première gan Max Reinhardt ym 1931 yn y Theatre am Kurfürstendamm â llawer o sylw iddi.

Ym 1933 aeth ar daith fyd-eang, gan gynnwys gwledydd De-ddwyrain Asia. Ymddangosodd ei nofel ''Die purpune Stadt'' ym 1937 ond fe’i gwaharddwyd yn fuan ar ôl ei chyhoeddi, fodd bynnag, a chafwyd ailargraffiad ym 1944 yn Suhrkamp Verlag. Yn 1949 ysgrifennodd mewn cyfnod o dri mis, saith drama, gan gynnwys ''Heimkehr'' (''dychwelyd adref''); roedd Erwin Piscator eisiau ei llwyfannu yn Efrog Newydd. Ar ôl iddo gael ei amau yn yr Unol Daleithiau i fod yn agos iawn at gomiwnyddiaeth, dychwelodd i'r Almaen a'i chyhoeddi ym 1952 fel drama radio.

Yn 1952 daeth Ilse Langner yn aelod o Academi Iaith a Llenyddiaeth yr Almaen. Yn 1963 symudodd i Darmstadt. Ymgymerodd â theithiau pellach, gan gynnwys i Japan, Gwlad Thai ac Indonesia, ac ym 1966/1967 aeth ar daith gan ddarlithio ledled y byd ar ran y Goethe-Institut. Yn 1968 cynrychiolodd yr awduron Almaeneg ym Mecsico yn yr Olympiad Diwylliannol ac yn 1975 teithiodd i Affrica. Darparwyd gan Wikipedia